Plutchik
Plutchik ve Duyguların Önemi
Plutchik, duyguları 8 temel kategoriye ayırarak bu kategorilerin hayatımızdaki rolünü ve işlevini vurgulamıştır. Bu kategoriler: Sevinç, Güven, Korku, Şaşkınlık, Üzüntü, Tiksinme, Öfke ve Beklenti olarak sıralanmıştır. Duygularımız, davranışlarımızı ve tepkilerimizi yönlendiren önemli unsurlardır.
Duygu Tanımları
-
Sartre: Duyguların bir anlama sahip olduğunu ve bir şeyleri belirttiğini söyler.
-
Cevizci: Duyguyu, duyulan ve duyumsanan her şey olarak tanımlar; özellikle tutkular, heyecanlar, aşk ve sevgi gibi halleri kapsar.
-
TDK: Duyguyu, belirli nesne, olay veya bireylerin insanın iç dünyasında uyandırdığı izlenim olarak tanımlar.
Basitçe ifade etmek gerekirse, duygu, bir nesne veya duruma yaklaşma ya da kaçınmamızı sağlayan belirli bir eğilimdir. Duygular, bizi belirli davranışlara yönlendirir ve motivasyon kaynağı olarak görülür.
Duyguların Oluşumu
Bir duygu hissettiğimizde beş temel öge bir araya gelir:
-
Uyaranı Fark Etme: Olay, nesne veya düşünceyi fark etmek.
-
Uyaranı Algılama ve Yorumlama: Uyaranı algılayarak anlamlandırmak.
-
Duygu Hissetme: Hoş bir duygu ise yaklaşma, nahoş bir duygu ise kaçınma hissi.
-
Fizyolojik Tepkiler: Kas gerginliği, hormon seviyesi, kalp ritmi, solunum ritmi, yüz ifadesi gibi tepkiler.
-
Harekete Geçme: Uyaranlara verilen tepki veya eylem.
Plutchik'in Duygu Çarkı
1980'lerde Plutchik, duyguları kategorize ederek 8 temel duygu olduğunu ileri sürmüştür. Plutchik'in duygu çarkı, duyguların yoğunluğunu ve zıtlıklarını gösterir:
-
Temel Duygular: Çarkın ortasındaki duygular.
-
Ilıman Haller: Yaprakların en dış kısmındaki duygular. Örneğin, sükunet, sevincin en ılıman halidir.
-
Yoğun Haller: Yaprakların en üst kısmındaki duygular. Örneğin, coşkunluk, sevincin en yoğun halidir.
-
Zıt Duygular: Zıt yapraklar duyguların zıtlığını gösterir. Örneğin, dikkat dağılması (ılıman) ve ilgi (ılıman).
-
İkili Duygular: Yapraklar arasında kalan ve iki duygunun birleşmesiyle oluşan duygular. Örneğin, sevinç ve güven birleşerek aşkı oluşturur.
Duyguların Hayatımızdaki Rolü
Duygular, davranışlarımızı yönlendirir ve bizi belirli hedeflere motive eder. Hissettiklerimiz, şu anki hareketlerimize değer katar, ilgimizi yönlendirir ve gelecekteki hareketlerimiz için motivasyon kaynağı olur. Duyguların bu yönlendirici ve motive edici rolü, hayatımızdaki önemini artırır.
Bu yazıda Plutchik'in duygulara yaklaşımını ele aldık. Duygular, hayatımızda önemli bir yer tutar ve bizim için birer rehber görevi görür.
İdea Danışmanlık Koçluk Merkezi