Cam Tavan Sendromu Nedir?
Bu Sendrom ilk olarak David J. Schwarz tarafından yapılan bir deney sonucu ortaya konulmuş ve adlandırılmıştır. Sendromun kadınlarda görüldüğü iddia edilsede erkeklerde ve etnik azınlıklarda da her yaş ve cinsiyette görüldüğü söylenmektedir. Ayrıca sadece iş hayatında değil bir çok alanda görüldüğü, danışanlardan gelen yakınmalar sonucunda saptanmıştır. Schwarz ile birlikte çalışmalar yürüten bilim insanlarının pireler üzerinde yürüttüğü bir çalışma "öğrenilmiş çaresizlik" olarak adlandırılmış olup bu sendromada adını vermiştir.
Çalışmada, 30cm yüksekikteki bir faunusun içine farklı yüksekliklere zıplayabilen pireler yerleştirilmekte ve 30cm yüksekliğe de bir cam konup faunusun üstü kapanmıştır. Altından ısı verilince pireler yukarı zıplayınca, yukarıdaki cama çarpmaya başlamışlar. Bir süre sonra pirelerin en fazla 30cm yüksekliğe zıplayarak, tavana çarpmamayı öğrendikleri gözlemlenmiştir. Burada bir çok deneme sonucunda faunusun dışına çıkmayı başaramamış olmak, tekrar denememeye, denense dahi yine başarısız olunacağına inanıldığı için, artık denemekten vazgeçmiş olmak, tüm çabalara rağmen bir çare bulunamamış olmasına "öğrenilmiş çaresizlik" olarak adlandırılmış.
"Cam Tavan" kavram olarak ele alındığında; yaşamış olduğumuz bu dönem içinde kadın istihdamının gittikçe arttığı ancak ne kadar iyi, başarılı olurlarsa olsunlar üst pozisyonlara çıkmalarının engellenmesi anlamına gelmektedir ki aynı şeyin etnik azınlıklar için de geçerli olduğu gözlemlenmektedir. (Wirth;2001)
Aynı şekilde gelir dağılımı, örgütsel hiyeraşi, kraliçe arı sendromu, yine kadınların ve etnik azınlıkların ayrımcılığa maruz kaldıkları, yapılan araştırmalarda ortaya konmuştur. Sendromun ortya çıkışı engellenmlerden kaynaklıdır. Bunları adlandırmak istersek erkek yöneticiler tarafından konulan engeller, kraliçe arı sendromu yaşayan kadınlar tarafından engellemeler ya da kişinin kendi kendisine koyduğu engeller. (Ataerkil yapı sonucu erkek üstünlüğünü kabullenme, yetersiz eğitim, düşük kariyer beklentisi...)(Birey ve Toplum;2020)
Çarpıcı bir örnek ile yazımızı noktayalım. Dünyanın en gelişmiş ülkesi olarak nitelendirilen ABD' de başkanlık yarışından Hillary Clinton'nun çekilmesi, hatta yaptığı açıklamada da "Cam Tavan Sendromu" diye dile getirmesidir.
Tülay Ceyhan
Profesyonel Yaşam & Kariyer & Öğrenci
Koçluk Hizmetleri